RUSTOM ŞAPAŞVİLİ TANIŞMA VE SOHBET DETAYLARI.

1 Mayıs 2014 günü Azerbaycan Zakatala Aliyaabat tan adının Rostom Shapiashvili oluğunu öğrendiğimiz bir arkadaş eşi ile birlikte misafir olarak Köyümüz Dağıstan’a geldi. Büyüklerinin anlattıkları bilgiler ile akrabalarını aramaya geldiğini söyleyerek köyden birçok kişi ile sohbet etmiş. Köy halkına sorular sorarak bir takım araştırmalar yapmış eski tarihli belgeler aramış, köy mezarlığında eski mezar taşlarının yazılarını eski Türkçe tabir edilen Arapça yazıların çevirilerini yapacaklarını belirterek resimlerini çekmiştir.

Köyde Özellikle dil bilen biriyle görüşmek istemiş, fakat sadece belli bir yaşın üstündeki büyüklerin bildiği ve o yaş altında olan herkesin birkaç kelime dışında bilmediği konuşamadığı veya konuşulanı anlamadığı için ısrarla konuşa bileceği birisi ile görüştürülmesini istemiştir.

 Misafirin isteği üzerine Şaban KURT abimiz, Esat BALA amca ile konuşturmak için Ceyhan’da ikamet ettiği evine Mintaz KALA abiyle beraber 3 yola çıkarak gelmişler.

Köyden çıktıklarında Muammer KURT (Mami) gelen misafirin çok bilgili olduğunu çok güzel mantıklı sorular sorduğunu ve cevapladığını söyleyerek benimde onunla görüşmemi istediği için telefon ile haberdar ederek 15 dakikaya kadar Ceyhan a geleceklerini bildirdi.

 Esat amca gilin evine gitmek için yürüdüğüm 200 metrelik yolda aklımdan Rüstem’e soracağım soruları tasarlayarak cevap almaya çalışacaktım.

SORMAK İSTEDİĞİM SORULAR VE ALMAK İSTEDİĞİM CEVAPLAR

1-      Sizce biz hangi milletteniz?

2-      İngiloy anlamı nedir neden ve ne amaçla kullanılır?

3-      İngiloylar gürcümüdür yoksa ayrı bir ırk mıdır?

4-      Diyalekt nedir neden milletlerin, insanların dilinde diyalekt farkı oluşur?

5-      Anadil nedir her insan konuştuğu dile ait milletten midir? Amerika da asimile olmuş şuan anadili İngilizce olan bir Kızılderili veya zenci çocuk sizce İngilizmi sayılır?

6-      Örf adet gelenek anane folklor ve yaşayış biçimi olarak, bizlerin yaşantısı hangi milletle uyum gösteriyor hangi kültürü yakın görüyorsun.

7-      Bölgenin milattan sonraki 2000 yıllık tarihi hakkında bilginiz varmı? Kimler gelmiş geçmiş, hangi devletler milletler bölgede hâkimiyet kurmuşlar?

8-      Bölgeyle ilgi son yıllarda detaylı araştırma yapan iki kişi olduğunu biliyoruz. İlya Datunaşvili ve Şirin Bey Hacı Aliyeva ikisinin araştırmaları hakkında ne düşünüyorsunuz?

9-      İslamiyet hakkında düşünceleriniz, bölge halkının hangi dönemde İslamiyet’e geçtiğini biliyor musunuz? Şuan hangi şehirde ve hangi dini yaşıyorsunuz?

10-  Gürcülerin Çarbalakan bölgesinde (serf) köle olarak yaşadığını biliyor musunuz?

11-  Osmanlıya Göç eden atalarımızın göçleri hakkında ne biliyorsunuz göçün sebebi sizlere nasıl anlatıldı bildiklerimiz paylaşır mısınız?

12-  Göç eden kişiler listesinde Dedelerimizin ninelerimizin isimlerini Gürcistan arşivinden alarak yayınlandı oradaki isimler hakkında ne düşünüyorsunuz?

13-  Dedelerimiz geldiklerinde neden Dağıstanlıyız dediler? Gürcüyüz demediler? Her millet geldikleri yer ve milletlerinin ismi ile köy kurmaları serbestken neden?

14-  Osmanlıya göçen dedelerimizin bir sancağın peşinde ve bey olarak ailelerini de alarak birlikte geldiğini biliyor musunuz?

15-   Köyü kurduklarında çok değerli ve bilgili hocalar ile evlerini yapmadan camilerini yaparak açmış oldukları okul veya medreseye çevre köylerdeki Yörük Cerit beylerinin çocukları ile birlikte aynı anda, kendi çocuklarımızla beraber ders verdiklerini biliyoruz. Anadilimiz Gürcü dili ile olsa idi yerel Türkmen köyleri ile çok kısa sürede nasıl anlaşırdık, Acaba onlara Gürcü dilinimi öğrettiler? Yâda bizimkiler gelir gelmez hemen ilk yıllarda Türkçeyi mi öğrendiler?  Veya Türkçeyi ezelden mi biliyorlardı?

  

 Ben tam bunları düşünürken eve yaklaştığımda karşımda Şaban Kurt, Mintaz Kala ve Rüstem Şapaşvili ile aynı anda kapıda karşılaştık ve çok kısa bir sohbetten sonra beraber eve girip Esat amcanın misafirleri olduk.

* Rustom Şapaşvili; içeri girdiğinde selam ve nasılsınız kelimelerini kendisinin dediği gibi ingiloy dilinde sordu?

 Esat Amcada aynı şekilde cevapladı, Rustom konuşmayı kesti gözlerinin içi gülüyordu hemen cebinden çıkarttığı bir ses kayıt cihazı ile konuşmaları kaydetmek istediğini belirtti ve cihazı çalıştırarak tüm konuşmaları kaydetmeye başladı. Esat Bala Amcaya yeniden sorular sormaya başladı konuşmanın tümünü veya uzun cümleleri yüzde yüz anlamadığı belli idi Çünkü konuşmaya şahit olan bizlerde hissediyorduk. Rustom Şapaşvili kelimelere bölerek konuşuyor ve tekrarlamak zorunda kalıyordu hatta bir ara telefonu ile Moskova’da ki bir arkadaşını arayarak telefonu Esat amcaya verdi. Onunla konuşmasını istedi biraz konuştuktan sonra Esat amca duymuyorum veya anlamıyorum diyerek telefonu tekrar Rostom a verdi konuşmasına devam etti konuşması bittikten sonra Esat amcaya bir şeyler söyledi. Ben sana Avarca danışık ettim biliyorsan sende Avarca cevap ver dedi?

Esat Amca ben bir şey anlamadım oğlum dedi!

 Sizler Avar olsaydınız ana diliniz Avarca olurdu bana cevap verirdiniz veremediğinize göre ve siz benimle gürcü dili konuştuğunuz için sizin ana diliniz ne ise milletiniz odur diyerek sözlerinin kayda geçmesini sağladı.

Bundan sonraki konuşmalar genel ortamda soru cevap şeklinde geçti. Orda o anda bulunan Esat Amca, Şaban Abi, Mintaz Abi, Bestami Bala ve benim müdahil olduğum bizim bildiğimizin tersi, mantığa ters düşen soru ve cevapları düzeltmekten oluşmaktaydı onun için burada Rüstem’e soruları biz olarak sorduk.

1.) Acaba işin gerçeği senin söylediğin gibimi; senin şuan ingiloy dilinde danışık ettiğin adamın Balası olan Bestami bey ingiloyca bilmiyor, anadili Türkçe ve senin konuşmalarını da anlamıyor.

Senin öne sürdüğün tez veya düz mantık ile atasının dilini bilmeyen bizim köydeki herkesin göçün 70 inci yılından, 1940 lardan sonra başlamak üzere 145 yıllık geçen süre içerisinde Ana dili Türkçe olmuş bu kişilere Siz Türk olmuşsunuz bizden değilsiniz milletiniz değişmiş mi demek istedin.

*Rustom: Öyle şey olurmu bu adam ingiloyca danışık ediyor ve balası da ingiloydur yeğenleri olan sizlerde ingiloysunuz cevabını verdi.

2.) Esat Amcaya sordum amca bu arkadaş ingiloysunuz diyor duyuyorsun; ben 1980 li yıllarda ilk kez duymuştum, o gün hayatta olup bu gün rahmetli olan seninde çok iyi tanıdığın köydeki büyüklerimizden herkese sordum? Babalarımızdan, dedelerimizden hiç birinden hiçbir şekilde ingiloy kelimesini duymadık dediler sen çocukluğunda kendi büyüklerinden ingiloy kelimesini hiç duydun mu?

Esat Amca; Yok vallahi oğlum hiç duymadım hatta çocukluk zamanımda orada memlekette doğan köyümüzde hala yaşamakta olan çok yaşlı insanlar vardı hiç birinden duymadım. Hakikaten ingiloy demek ne demek anlamı ney diye Rustom a sordu?

*Rustom: İngiloy yeni gelenler sonradan katılanlar demek o anlama geliyor, dedi ve bir örnekle izah etmeye çalıştı.

Biz eskiden Hıristiyan’mışız Şah Abbas döneminde bölge müselliman olmuş o zaman müselliman olmayanlara Şah Abbas kelle vergisi koymuş, bizimkilerde kelle vergisi ödememek için Cuma namazlarında arka saflara katılmışlar onun için Müslümanlar namaza veya dine yeni gelenler olarak adımız ingiloylar koymuş ve öylece kalmış cevabını verdi.

  # Biz: Bu cevaba ihtiraz ettik, dediğiniz gibi olsaydı bu isim 1600 veya 1700 yıllarının içinde olması gerekirdi, bizim dedelerimiz 1860 lı yıllarda geldiğinde seninde şahit olduğun gibi böyle bir isim kullanılmıyormuş.

Bu güne kadar bulup okuduğum birçok kaynakta senin anlattığın şekilde olsa yeni gelenin geldiği yerle anılıp Yeni gelen Müslümanlar denmesinin daha doğru olacağı belirtiliyor. İngiloy Müsellimanlar denmeyip, İngiloy Gürcüleri (Başka bir yerden Gürcülere gelenler katılanlar anlamında söylendiğini). İngiloy Gürcüleri isminin söylenmesi bizim göç tarihinden daha sonraki 1880 li yıllarda senin anlattığın vergiler cezalar ve araziler unvanlar ödüller verilerek Hıristiyanlığa döndürmek için birçok uygulamanın yapıldığı ve Müslüman lıktan Hıristiyan dinine yeni dönenleri diğer Gürcülerden ayırmak için bu ismin kullanıldığını yazan kaynaklar bulunduğunu bu belgeleri okumasını önerdik.

 Rüstem; sizi yanıltıyorlar inanmayın öyle değil benim dediğim gibidir diyerek kapattı.

3.)Rustom a sorduk, niye direk gürcüyüz demeyip İngiloyuz diyorsun?

İngiloy ayrı bir ırk mı hangi milletten?

*Rustom: İngiloylar gürcü dilinin doğu diyalektini kullanan gürcü halkının boylarından biri Acaralar, Magrel ler, Sıvanlar, Lazlar, Kaklar, Kolkitalar, Osetler, Abhazlar gibi.

Yani sizin bildiğiniz Türklerin Kırımı, Tatarı, Kırgızı, Kazakı, Özbeki, Türkmeni, Azerisi, gibi yani ;

  # Biz: Verdiğiniz örnekler 5 bin yıl ve daha öncesi tarihi olan halkların kökte bir olan aynı ataların çocuklarının ayrılıp başka yerlere gidip yerleşmeleri ile oluşan farklılıklardan oluşur, ama bu gün o saydığın halkların kendilerine sorsan birçoğunun geçen zaman içerisinde dili kültürü ile ayrı bir halk olduğunu kabul etmektedir. Oysa Gürcistanda 5 – 10 binyıllık ulus tarih yok ve kendilerden uzağa giden bir parçası yok, ama zorla ilhak ettiği topraklar var o toprağın sahipleri olan saymış olduğun otantik yerel halklar var.  

4.) Rustom’a diyalekt nedir? Neden bir milletin dilinde diyalekt oluşur veya kalır? Diye sorduk?

Rustom: Diyalekt sizin burada da vardır bölgeler arasında farklılık gösteren dil farkıdır.

Karadeniz diyalekti Laz Türkleri kullanır, Doğu diyalekti Kürt Türkleri kullanır ve bu bölge insanı konuşurken nerden olduğu belli olur. Aynı sizdeki gibi bizimkine de Gürcü dilinin doğu diyalekti denir konuşanın İngiloy olduğu belli olur.

  # Biz: Rustom bey senin verdiğin örnek zaten sorumuzun cevabını da içinde vermekte. O verdiğin örnek diyalektler kara denizdeki Laz halkının doğudaki de Kürt halkının ayrı halklar oldukları ve kendi ana dillerinden kalma aksan ile Türkçeyi konuşurken yansıttığı bir farklılıktır.

Sonuçta bir halkın diğer bir halka entegrasyonu sırasında kendi ana dilinden geçen aksana diyalekt denilmektedir. 

5.) Acaraların gürcü dili konuşan ama Gürcülerden ayrı bir halk olduklarını belirten bir karar aldıklarını biliyor musunuz?

*Rustom: Yok öyle bir şey, öyle bir karar alamazlar onlar gücünün özüdür. Amerikan, Avrupa yandaşlarının çıkarttığı ve Gürcistan’ı bölmek isteyen kişi ve gurupların çıkarttığı bir yalandır.

6.) Abhazya nın Gürcistan’a bağlı olduğu yıllarda yazılmış Gürcistan tarih kayıtlarında, Abhazya nın ve Abhaz halkının da Gürcü olduğunu yazmışlardı ama şuan ortada tamamen ayrı bir halk ve ayrı bir devlet var, bu gerçek ortada iken sizin veya Gürcistan’ın her dediğinizin doğru olduğuna nasıl inanalım?

 *Rustom: O olay Putin nin Rusya nın ve diğer güçlü devletlerin bir oyunu ile gerçekleşti Abhaz halkının çoğunluğu kendini gürcü kabul eder

7.) Rüstem sen Şuan nerde oturuyorsun ne iş yapıyorsun görevin ney diye sorduk.

*Rustom: Moskova Volgagırad şehrinde ikamet ettiği İngiloy dernekleri federasyon başkanı olduğunu ve Gürcistan dışında yaşayan Gürcüleri bir araya toplamak istediklerini bu amaçla köyümüze geldiğini, daha sonraki görevinin İran a zorla göçürülen gürcü halkı bulmak için İRAN a gideceğini söyledi.Ayrıca birlik beraberlik ve haberleşmeyi sağlamak için - http://ingilo.ru/news/ adlı bir site kurduklarını burada gazete gibi hertür bilgiyi paylaşıp yayınladıklarını ve bizlerinde burada bu siteyi takip etmemizi istediklerini belirtti.

8.) Rüsteme bizim dili unuttuğumuzu asimile olduğumuzu söylüyorsun sizin orda memlekette durum nasıl sizde herkes dil biliyor mu?

*Rustom: Bizin Aliyabatta Özel Gürcü mektepleri var ben ve birçok arkadaşım o okullarda okuduk okullar olmasaydı bizde asimiliye olurduk ama Allah razı olsun Dilimizi kültürümüzü Yıldırım İLYASOVA beye borçluyuz bizim Kırım, Tatar (Yani Azeri Türk) olarak asimile olmamızı önledi, İngiloy Gürcüsü olduğumuzu ve dilimizi öğreten kişidir.

9.) Bölgenin 2000 yıllık tarihini farklı kaynaklardan okudum bu konuda Yıldırım İlyasova veya (İlya Datunaşvili) ile Şirinbey Hacı Aliyeva nın yazmış oldukları yazıları detayları ile okuma fırsatı buldum. İkisinin tezleri tamamen tezat oluşturuyor İlya Gürcüyüz derken, Şirin bey Gürcülerin asimile ettiği etnik Alban Halkı olduğunu Avarların istilası ile Avarlar tarafından asimile edildiği ve dildeki diyalektin oradan geldiği vurgulamaktadır.

*Rustom: Hemen söze girerek Şirin Bey Hacı Aliyeva nın yalan yazdığını hiç insanın daldan yada uzaydan düşer gibi dilini aklını unutup bir günde farklı millet olmasının mümkün olmadığını o yazıları Bakü üniversitesi istediği için yazdığını onun yazdıklarına söylediklerine inanmayın o insanın kafasını karıştırıp şaşırtıyor dedi.

  # Biz: Şimdi sen Şirinbey için Azerbaycan adına yazıyor diyorsun da; bizler bilhassa şahit olduk Yıldırım İlyasova (İlya Datunaşvili) nin Tiflis Üniversitesinde öğretim görevlisi olduğunu ve Üniversite için hazırladığı projesine kaynak bulmak üzere Türkiye ye köyümüze geldiğini kendi dilinden duymuştuk.

Sen Azerbaycan adına yazan Şirin beye inanmayın derken; ben nasıl Gürcistan üniversitesi Adına özel istekle hazırlanan tamamen taraflı bir projeye veya kaynağa nasıl inanmamızı beklersin.

10.) Atalarımızın buraya göçmesi ve sebepleri hakkında ne biliyorsunuz sizlere nasıl anlattılar?

*Rustom: O Yıllarda Rusya nın işgali altında olduklarından Rus askerlerinin baskıları sonucu Kırk Hane küp dolusu altınlarını da alarak Yerini yurdunu terk edip Osmanlı ya gittiler diye Hacı Murat atam anlatmıştır biz böyle biliyoruz dedi.

11.) Göç listesini yani oradan göçen insanların isim listesini okuyup inceledin mi, Bizlerde atadan gelen bir gelenekle babasının adını oğluna, anasının adını kızına aktaran bir toplumuz. Onun için orda geçen isimlerde Müslümanlıktan dolayı kurandan gelen Arap isimlerinin dışında sadece Türklerde rastlanan Türk isimleri için ne diyeceksin?

*Rustom: O listeyi okumamışım ama çevre köydeki türk, lezgi Avarlardan almış olabilirler.

12.)Atalarımız Buraya geldiklerinde hiçbir millete bir yasak olmadığı ve hiçbir şey denilmediği Çerkezler, Çeçenler, Gürcüler herkes kendi dilinde kültüründe köy isimleri aldığı halde Neden Burada Dağıstanlıyız demişler, Gürcüler köyü dememişler?

*Rustom: İşte bizde onu araştırıyoruz neden demişler ise anlamaya çalışıyoruz, bu işte bir yanlış var bunu Yıldırım bey akılları durup Şaşırıp söylemişler aslında isimle hiç ilgileri yoktur demiştir.

  # Biz: Hayır sana katılmıyoruz çünkü 1995 yılında Yıldırım Bey bu sözü köyümüzde de söylemişti ve o an orada bulunan herkes ihtiraz etmişti. 125 yıl önce dedelerimizin yaşayış davranış ve sözlerine hakaret anlamına gelir, çünkü bu ismin buraya konulmasında büyük bir mana ve anlam vardır aslında karşısındaki muhatabı olan halk kabul etmediği sürece kendilerinin Dağıstanlıyız demesi hiçbir anlam ifade etmezdi dediler. Yaşayış biçimi örf, adet, folklor, kültür birliği bakımından tanıdığımız diyalog kurduğumuz Gürcü köyleri ve halkı ile hiçbir ortak noktamız yoktur. Her şeyleri ile bizden çok farklı olan bu halkla ilgimizin olmaması ve kendisini Dağıstan halkının bir parçası kabul ettiği ve o topluma ait hissettiği aynı hayatı kaderi birlikte yaşayıp paylaştığı bir toplumla bağı olmasa neden burada da aynı hayatı kültürü geleneği yaşamak için Dağıstanlılar adı ile buraya gelmesi nezaman şaşkınlık olmuştur. Bu sözü söyleyen şaşkındır cevabını bizzat İlya Datunaşvili ye Ahmet Ateş, Osman yılmaz, Kazım Polat, Sabahattin Yılmaz emmiler derken kendim duymuş ve şahit olmuştum. Onun için bu düşüncenizi yeniden gözden geçirmeniz daha başka pencereden bakmanız ve o şekilde değerlendirmeniz gerekir.

13.) Araştırma ve bilgi paylaşımı adres ve telefon numarası ve internet adresleri istendi

*Rustom: Kendi telefon numarasını ve (ingilo.ru) adlı dernek sitesinin adresini yazarak verdi buradan haberleşelim dedi, buradaki çektiğim tüm resim ve videoları bu sitede paylaşacağım dedi, hem resimleri hemde sürekli bu siteyi takip ederek bizim güncel çalışmalarımızı ve yeni haberleri öğrenebileceksiniz diyerek ısrarla takip etmemizi istedi.

Sohbetimizin sonuna geldiğimizde ses kayıt cihazını kapatarak vedalaşmaya başladı resimler çekip video kaydı yaptıktan sonra müsaade isteyerek köye dönüp caminin bahçesine ağaç dikmek üzere Esat amca gilden ayrıldık. Arabaya binmeden 10-15 daki yarım kalan sohbetimizi aşağıda araç başında devam ettik. Bu yazdıklarımın % 80 ni Rüstem in kayıt cihazında mevcut olup sadece araç başında yaptığımız sohbet kayda alınmamıştır.

 Mintaz abinin geç kalıyoruz uyarısı ile arabaya binerek Onlar köye döndü bende işime geri döndüm.

Sormak istediğim sorular bitmemiş ve aldığım cevaplarda beni tatmin etmemişti.

  # Biz: Rüstem’in verdiği ingilo.ru internet adresini merak ettim Google de aradım buldum ve siteye girdim ama büyük bir şaşkınlık yaşadım hiç bir şey anlayamadım.

Çünkü yazılar Kiril alfabesi ile yazılmıştı. O gün sadece sitedeki resimlere baktım daha sonra Google çeviri programını kullanarak yazıları tercüme etmek sureti ile okumaya başladım site önceki yıllarda kurulmuş olduğu için çok sayıda yayınlanmış yazı dosyaları ve sayfası olduğunu ama çoğunun beni ilgilendirmediğini düşünerek es geçiyordum. Kimi zaman hiç ilgisi olmayan yazılar arasında enteresan konulara denk geliyordum.

Bazı sayfalardaki okuduğum yazılar bende şaşkınlık yarattı.

Acaba okuduklarımda çeviri programının çeviri hatası mı var?

Yoksa yazılan yazılar doğrumuydu, yazanlar için doğal olan konular, bana veya benim düşünlerime ters gelen konular mıydı?

 Bir anlam verememiştim, Daha sonra ki günlerde köydeki çektiği resimler ve videoları yükleyerek bunlarla ilgili duygu, düşünce ve izlenimlerini yazmış olduğu yazıyı da Kiril alfabesinden çeviri kullanarak aynı şekilde okumaya çalışınca bir terslik olabileceğini gördüm. Bildiğim şahit olduğum konular farklı şekilde yansımaktaydı;

Onun için Kiril alfabesi bilen konudan anlayan ve muhatabı olan Azerbaycan Aliyeabad lı arkadaşlardan yardım istemek durumunda kaldım orda Gürcistan’a bağlanmak istiyoruz, Kiliselerimizin yapılmasını geri istiyoruz gibi bazı alakasız ilgisiz çevirilere denk geldim bir anlam veremedim, yani kısacası İngiloy. ru adlı sitenin kuruluşu yayın amacının ne olduğu ve ingiloy derneğinin ve yöneticilerin niyetinin ne olduğu neye ve nereye hizmet ettiği konusunda yanlış bir bilgi ve kanaat sahibi olmak istemiyorum. Onun için bu siteden haberi olan, takip eden, yâda bu bilgileri yeni okuyup doğru çeviri yapacak ve bizimle paylaşarak çevirinin yanlış veya doğru olduğunu söyleye bilecek, kişi ve dernek hakkında yanlış bir kanıya varmamızı önleyecek siz değerli arkadaşlardan görüşlerinizi istemekteyiz.